Stikkordarkiv: gløymske

Gløymske

Legg igjen en kommentar

Eigenleg burde denne teksten vera heilt unødvendig. Alle som har levt ei stund, veit at gløymske er ein av dei viktigaste overlevingsmekanismane våre. Og då tenkjer ikkje på den gløymska som er sjukleg og som har eigen diagnose. Nei då, eg tenkjer på den allmenne eigenskapen som gløymska er for dei fleste av oss. Ingen ville ha halde ut å hugsa kvar minste detalj frå dei dagane me har bak oss. Me ville ikkje ha kome oss vidare i livet, men i staden surra rundt i negative tankar om alt me burde ha gjort annleis. Ja, sjølvsagt ville me ha hugsa dei positive detaljane òg. Men tenk deg den vanskelege balansen det ville vera å ha oversyn over alt det  negative og alt det positive i liva våre, og det på éin gong. Då måtte hjernen ha vore skrudd saman på ein heilt annan måte. Me kan trygt overlata det til robotane i framtida å utvikla slike monsterhjernar som hugsar alt, kva no det skal vera godt for.

I den seinare tida har det kome ytringar som tyder på at somme ikkje vil akseptera at gløymske er ei heilt naturleg, menneskeleg evne. Eg forstår ikkje kritikken mot overarbeidde og nedlessa politikarar som berre oppfører seg som vanleg folk, for ikkje å seia som folk flest, når dei vedgår med opne augo og for ope tv-kamera at dei har gløymt saker og ting som skjedde for mange år attende. Det skulle berre mangla. Og tenk deg korleis politikarane ville ha hatt det, dersom dei skulle gå rundt og hugsa på alt dei har sagt og lova. Det hadde ikkje vore ein einaste politikar å oppdriva. Det er gløymska som held dei gåande, det trur no eg.

Berre prøv dette sjølv: kva skjedde 2. februar i 2008 i livet ditt? Dersom du ikkje tilhøyrer det mindretalet som skriv dagbok, skal eg vedda neste lottogevinsten min på at du har gløymt det, med mindre det var bryllaupsdagen din, åremålsdagen, eller at partnaren slo opp med deg nett den dagen. Det meste av innhaldet i vanlege kvardagar forsvinn frå minnet, og takk og pris for det.

Det er ein kvalitet med livet av og til å kunna setja i gang gløymeprosessane og få vekk alt som me ikkje vil eller bør hugsa. Det gjer livet lettare, til tider gledefullt. Gløymska lèt oss med frimod gjera dei same feila på nytt, fordi me har gløymt at me har gjort dei tidlegare. Gløymska får oss til å helsa fleire gonger på same personen. Gløymska får oss til å oppleva hendingar som om dei var nye og ukjende. Gløymska gjev oss sterke opplevingar av stendig å oppleva noko nytt. Det i seg sjølv er positivt.

I tidlegare tider var det på moten å starta politiske parti som var mot eit eller anna i samfunnet. Eg har sysla med tanken på å starta ei folkerørsle for retten til å gløyma. Det er kanskje på høg tid, før samfunna våre vert overtekne av overivrige robotar med monsterhjernar som set æra si i å hugsa alt. Berre tanken sender kalde elingar nedover ryggen min.

Share

Å ikkje kjenna seg att

Legg igjen en kommentar

Det går nesten ikkje ein dag utan at eg les om nokon som ikkje kjenner seg att. Fyrste gongen eg såg det, skvatt eg litt. Eg kom til å tenkja på den gongen eg skulle vera med far i fjellet og sjå etter sauene. Eg var vel i åtteårsalderen. Me skulle gå på kvar vår side av ein haug for å sjå etter sauene. Me skulle møtast på andre sida av haugen, og eg hadde vore der fleire gonger tidlegare. Far hadde so vidt svunne or synet då eg fekk full panikk; eg kjende meg ikkje att på nokon måte og sette i å gaula på far. Etter ei stund kom han i fullt tan; han trudde eg hadde ramla og slått meg stygt slik som eg belja. Gråtande måtte eg fortelja at eg ikkje visste kvar eg var, eller kvar eg skulle gå. Difor vart eg so redd.

Eg kom også til å tenkja på han som dagen etter jonsokfeiringa vakna i ein silo med berre éin sko. Han kjende seg heller ikkje att, men kom seg no omsider heim med litt hjelp. To veker seinare fekk han den andre skoen, i postoppkrav. Han kjende att skoen og ante kven som var avsendar.

Nei, desse som ikkje kjenner seg att, er korkje i ukjent terreng eller i ukjende siloar. Dei kjenner seg ikkje att i måten dei er framstilte på i pressa eller i ein eller annan konflikt. Dei kan på ingen måte forstå at dei har oppført seg slik eller sagt det som andre hevdar. Ein kunne kanskje tru at det var like greitt å seia at dei ikkje hugsar. Gløymska er som kjent ein av dei viktigaste overlevingsmekanismane me menneske rår over. Etter som åra går, vert gløymeboka ei stendig viktigare bok. Men nei då, desse folka eg skriv om, hugsar alltid sopass at dei med alvorleg mine og tilkjempa ro kan seia at dei  kjenner seg ikkje att.

For all del, somme gonger er det sikkert grunnlag for ikkje å kjenna seg att i det som vert sagt om ein. Det er mange nok misminnande og diktande kverulantar der ute som prøver å omskapa verda i sitt bilete. Fantasifulle kverulantar kan likevel ikkje vera allmenn forklaring på at so mange ikkje kjenner seg att i det som vert sagt eller skrive om dei.

Det er alltid når påstandane er negative, at folk ikkje kjenner seg att. Enno har eg til gode å lesa eller høyra nokon seia at dei ikkje kjenner seg att når dei har fått rosande omtale. Det undrar meg litt, fordi eg kjenner til fleire tilfelle, der folk har fått ros sjølv om det ikkje heilt var grunnlag for det. Slike gonger er det aldri nokon som med alvorleg mine står fram og seier at dei ikkje kjenner seg att. Tvert imot:  minnet er tydelegvis krystallklårt og fullt synkronisert med sjølvforståinga.

Det er vel kort og godt slik at me likar betre å suga på ein ros-karamell enn å svelgja salte kritikk-dropar. Evna vår til å velja ut kva me hugsar eller kjenner oss att i, høyrer vel til dei eigenskapane som gjev dei fleste av oss eit visst menneskeleg preg. Dei er i alle fall lette å kjenna att; for ikkje å seia: kjenna seg att i.

Share