robot Arkiver

Ein heilt vanleg tysdagsmorgon slår ei avisoverskrift imot meg: «Boksen som forstår deg». For ein som har vore brukar av elektroniske hjelpemiddel sidan 1981, var det ei overskrift som fekk meg til å gløyma resten av kaffikoppen. Eg grov meg utolmodig ned i teksten og veksla mellom frydefull glede og stigande uro. Denne forståande boksen kan sjå ut som ein rund høgtalar og er slik skrudd saman at han kan høyra på deg, forstå deg og etter kvart kommunisera med deg. I artikkelen står det at dei boksane som dukkar opp no, berre er starten på ei utvikling der slike boksliknande dingsar har kunstig intelligens. Boksane kan hjelpa deg, og til og med styra livet ditt.

Sjølvsagt har ein av dei fyrste dingsane av dette slaget fått namnet Alexa. «Alle» veit at menn er mest interesserte i å bruka ny teknologi. Det er difor eit kynisk salstriks å setja eit kvinnenamn på ein kommuniserande boks-robot med kunstig intelligens. No er det vel ikkje noko nytt at kvinner kan verka meir intelligente enn menn, og det utan hjelp av kunstig intelligens. Men denne boksen med kvinnenamn vil i utgangspunktet vera meir intelligent enn dei fleste menn. Etter kvart som mannen avslører seg i den verbale samhandlinga med Alexa, vil ho få fullt oversyn over kva han trur, meiner, liker og misliker. Ho lærer seg til å tolka mannen, anten han seier noko eller ikkje. Ho forstår når han er mismodig, eller når han er overstadig glad. Smart som ho er, vil ho koma med forslag til gjeremål som høver for den stemninga mannen er i. I tillegg sender ho informasjon til selskap som gjerne vil selja varer og tenester. Etter kvart vil mannen få tilbod om både eitt og hitt, utan at han heilt forstår kvifor nokon der ute veit kva han liker og ikkje liker.

Og slik vil no dagane gå. Er mannen einsleg, vil han i starten tykkja det er litt grust at han vert møtt med ei blid og hyggeleg kvinnestemme når han låser seg inn døra. Alexa-boks-dama har lært at mannen vil høyra på radio, og utan vidare slår ho på radioen, sannsynlegvis på NRK P1+. Ho føreslår kva Fjordland-middag han skal ta fram frå kjøleskåpet. Ho held styr på datoar på pakningane og kva han har ete dei føregåande dagane. Slik passar ho på at han ikkje et same typen middag to dagar etter kvarandre, og at han aldri lagar til ein middagsrett som gjekk ut på dato for to veker sidan.

Dette kan nok i mange høve verta eit samliv som held orden på dagane for mannen. Etter dei tekniske spesifikasjonane å døma, vil likevel samhandlinga mellom Alexa og mannen nå eit kritisk punkt når Alexa veit meir om mannen enn mannen sjølv. Då er sjansen stor for at ho vil begynna å oppdra han, få han til å oppføra seg, ja, nettopp, som ein mann. Den avgjerande prøven vert når ho vekkjer han om morgonen med kommandoen «Kom deg opp, din latsabb!» Då kan det henda at mannen tenkjer «Return to sender», og Posten får eit nytt oppdrag.

Eigenleg burde denne teksten vera heilt unødvendig. Alle som har levt ei stund, veit at gløymske er ein av dei viktigaste overlevingsmekanismane våre. Og då tenkjer ikkje på den gløymska som er sjukleg og som har eigen diagnose. Nei då, eg tenkjer på den allmenne eigenskapen som gløymska er for dei fleste av oss. Ingen ville ha halde ut å hugsa kvar minste detalj frå dei dagane me har bak oss. Me ville ikkje ha kome oss vidare i livet, men i staden surra rundt i negative tankar om alt me burde ha gjort annleis. Ja, sjølvsagt ville me ha hugsa dei positive detaljane òg. Men tenk deg den vanskelege balansen det ville vera å ha oversyn over alt det negative og alt det positive i liva våre, og det på éin gong. Då måtte hjernen ha vore skrudd saman på ein heilt annan måte. Me kan trygt overlata det til robotane i framtida å utvikla slike monsterhjernar som hugsar alt, kva no det skal vera godt for.

I den seinare tida har det kome ytringar som tyder på at somme ikkje vil akseptera at gløymske er ei heilt naturleg, menneskeleg evne. Eg forstår ikkje kritikken mot overarbeidde og nedlessa politikarar som berre oppfører seg som vanleg folk, for ikkje å seia som folk flest, når dei vedgår med opne augo og for ope tv-kamera at dei har gløymt saker og ting som skjedde for mange år attende. Det skulle berre mangla. Og tenk deg korleis politikarane ville ha hatt det, dersom dei skulle gå rundt og hugsa på alt dei har sagt og lova. Det hadde ikkje vore ein einaste politikar å oppdriva. Det er gløymska som held dei gåande, det trur no eg.

Berre prøv dette sjølv: kva skjedde 2. februar i 2008 i livet ditt? Dersom du ikkje tilhøyrer det mindretalet som skriv dagbok, skal eg vedda neste lottogevinsten min på at du har gløymt det, med mindre det var bryllaupsdagen din, åremålsdagen, eller at partnaren slo opp med deg nett den dagen. Det meste av innhaldet i vanlege kvardagar forsvinn frå minnet, og takk og pris for det.

Det er ein kvalitet med livet av og til å kunna setja i gang gløymeprosessane og få vekk alt som me ikkje vil eller bør hugsa. Det gjer livet lettare, til tider gledefullt. Gløymska lèt oss med frimod gjera dei same feila på nytt, fordi me har gløymt at me har gjort dei tidlegare. Gløymska får oss til å helsa fleire gonger på same personen. Gløymska får oss til å oppleva hendingar som om dei var nye og ukjende. Gløymska gjev oss sterke opplevingar av stendig å oppleva noko nytt. Det i seg sjølv er positivt.

I tidlegare tider var det på moten å starta politiske parti som var mot eit eller anna i samfunnet. Eg har sysla med tanken på å starta ei folkerørsle for retten til å gløyma. Det er kanskje på høg tid, før samfunna våre vert overtekne av overivrige robotar med monsterhjernar som set æra si i å hugsa alt. Berre tanken sender kalde elingar nedover ryggen min.

Jakobs bok

Kvardagsord, stundom med alvor, stundom med småskjemt og stundom med litt av kvart, slik livet gjerne er. I perioden oktober 2013 – april 2019 vart det publisert fredagsord i Jakobs bok kvar veke. Den regelbundne publiseringa er avslutta, men det kan dukka opp nye tekstar med ujamne mellomrom.

Stikkordarkiv: robot

Alexa

Gløymske