Stikkordarkiv: minne

Hjerne-hacking

1 svar

Det er ikkje ofte eg opplever eit snev av redsle. Men her om dagen skein ei overskrift mot meg, der det stod «Kan hacke hjernen din». Avisoppslaget inneheldt eit foto av ei ung kvinne, slett ikkje usjåeleg; snarare tvert imot. Ho skal vera i stand til å trengja seg inn i hjernen din og få deg til å hugsa saker og ting som du aldri har vore med på. Eg kjende korleis hacker-redsla kom krypande oppetter ryggsøyla, eller meir presist: det som måtte vera att av ryggsøyla etter eit langt byråkratliv. Sidan eg frå tid til anna møter både unge og godt vaksne kvinner som slett ikkje er usjåelege, fekk eg ei stigande, uroleg kjensle av at eg er hjerne-hacka, utan at eg klår over det. Spesielt skræmande er det å tenkja på at alle dei gode minna, som eg til og med deler som tekstar på bloggen min, berre kan vera oppspinn. «Dikt og forbannet løgn», som ein kjend, ikkje-eksisterande person ein gong skal ha sagt, og dette skal vera hacka inn i hjernen min av ei eller anna kvinne som ikkje er usjåeleg. Ein kan verta skuggeredd av mindre.

Eg treng ikkje hjelp frå slike hackar-damer for å forstå at dei tidlegaste minna mine ikkje er reelle minne i den meining at eg kan «hugsa» dei. Dei har vorte fortalte meg av foreldre og slekt på ein måte som gjer at eg «trur» eg minnest. Eg hugsar t. d. at eg sat i ei lita dokk ovanfor «storevegen», der biltrafikken gjekk, og såg på ein stor, raud og kvit HSD-buss som stod parkert ved vegen. Far var bussjåfør på den tida, og eg – mellom to og tre år gamal – hadde stukke heimanfrå for å sjå på «nudeleg pappabil». Eg «hugsar» at morbror min fann meg og tok meg med heim att. Det hadde vorte stort oppstyr då dei oppdaga at småguten var borte. Eg reknar med at dramatikken i forteljinga tidleg gjorde inntrykk på meg, og so har eg laga meg eit «minne», passeleg spennande for ein liten gutunge.

No veit eg om personar som av og til gjerne skulle ha visst kva dei har vore med på. Dei ville sikkert ha sett pris på å møta hjerne-hackarar, spesielt dersom dei ser so bra ut som dama på fotografiet. Problemet deira er nemleg at dei ikkje kan hugsa nokon ting. Slik sett er det nesten det same kva som vert hacka inn i minnet til desse karane (ja, det er berre karfolk av denne typen eg kjenner). I desse tilfella er det snakk om å fylla svarte minnehol med eitt eller anna, omtrent som ein tannlege av og til må rotfylla ei tann. Det er ikkje spesielle krav til sanningsgehalt. Det er nok at det er sannsynleg. Eit ekstra problem kan av og til vera at damer som ikkje er usjåelege, er involverte i at stakkarane går rundt med minnehol om viktige timar. Då er det nok grunn til å kjenna seg hacka både framme og bak.

Men so til desse damene som ikkje er usjåelege, men som kan få deg til å hugsa ting du ikkje har vore med på. Moralen må vera at ein held seg på mange armlengders avstand til kvinner som ikkje er usjåelege. Det må gjelda uavhengig av alder. Og snart kjem dei vel i robotutgåver òg. Då vil ein sikkert knapt vita kven ein er, langt mindre om ein eksisterer. Hjerne-hacking er truleg meir omfattande og fårlegare enn det eg kan minnast.

Share

Å ikkje kjenna seg att

Legg igjen en kommentar

Det går nesten ikkje ein dag utan at eg les om nokon som ikkje kjenner seg att. Fyrste gongen eg såg det, skvatt eg litt. Eg kom til å tenkja på den gongen eg skulle vera med far i fjellet og sjå etter sauene. Eg var vel i åtteårsalderen. Me skulle gå på kvar vår side av ein haug for å sjå etter sauene. Me skulle møtast på andre sida av haugen, og eg hadde vore der fleire gonger tidlegare. Far hadde so vidt svunne or synet då eg fekk full panikk; eg kjende meg ikkje att på nokon måte og sette i å gaula på far. Etter ei stund kom han i fullt tan; han trudde eg hadde ramla og slått meg stygt slik som eg belja. Gråtande måtte eg fortelja at eg ikkje visste kvar eg var, eller kvar eg skulle gå. Difor vart eg so redd.

Eg kom også til å tenkja på han som dagen etter jonsokfeiringa vakna i ein silo med berre éin sko. Han kjende seg heller ikkje att, men kom seg no omsider heim med litt hjelp. To veker seinare fekk han den andre skoen, i postoppkrav. Han kjende att skoen og ante kven som var avsendar.

Nei, desse som ikkje kjenner seg att, er korkje i ukjent terreng eller i ukjende siloar. Dei kjenner seg ikkje att i måten dei er framstilte på i pressa eller i ein eller annan konflikt. Dei kan på ingen måte forstå at dei har oppført seg slik eller sagt det som andre hevdar. Ein kunne kanskje tru at det var like greitt å seia at dei ikkje hugsar. Gløymska er som kjent ein av dei viktigaste overlevingsmekanismane me menneske rår over. Etter som åra går, vert gløymeboka ei stendig viktigare bok. Men nei då, desse folka eg skriv om, hugsar alltid sopass at dei med alvorleg mine og tilkjempa ro kan seia at dei  kjenner seg ikkje att.

For all del, somme gonger er det sikkert grunnlag for ikkje å kjenna seg att i det som vert sagt om ein. Det er mange nok misminnande og diktande kverulantar der ute som prøver å omskapa verda i sitt bilete. Fantasifulle kverulantar kan likevel ikkje vera allmenn forklaring på at so mange ikkje kjenner seg att i det som vert sagt eller skrive om dei.

Det er alltid når påstandane er negative, at folk ikkje kjenner seg att. Enno har eg til gode å lesa eller høyra nokon seia at dei ikkje kjenner seg att når dei har fått rosande omtale. Det undrar meg litt, fordi eg kjenner til fleire tilfelle, der folk har fått ros sjølv om det ikkje heilt var grunnlag for det. Slike gonger er det aldri nokon som med alvorleg mine står fram og seier at dei ikkje kjenner seg att. Tvert imot:  minnet er tydelegvis krystallklårt og fullt synkronisert med sjølvforståinga.

Det er vel kort og godt slik at me likar betre å suga på ein ros-karamell enn å svelgja salte kritikk-dropar. Evna vår til å velja ut kva me hugsar eller kjenner oss att i, høyrer vel til dei eigenskapane som gjev dei fleste av oss eit visst menneskeleg preg. Dei er i alle fall lette å kjenna att; for ikkje å seia: kjenna seg att i.

Share